ترشح از نوک پستان با وجود آنکه نسبتاً شایع و در اغلب موارد خوش خیم است، باعث ایجاد اضطراب و ترس از سرطان در بین خانم ها می شود. تخمین میزان واقعی این عارضه در بین زنان امکان پذیر نیست، زیرا همه افراد دچار این عارضه، به پزشک و مراکز بهداشتی درمانی مراجعه نمی کنند. به هر حال، در بیش از نیمی از زنان، با فشار به نوک پستان ترشحاتی از مجاری خارج می شود. با وجود اینکه بسیاری از خانم های مبتلا به ترشح پستان، دچار سرطان نیستند، ولی احتمال همراهی سرطان پستان با این ترشحات، ارزیابی دقیق این بیماران را ضروری می سازد. خوشبختانه در حدود 95% موارد، ترشحات نوک پستان از یک بیماری خوش خیم است.
ترشحات نوک پستان چیست؟
به جز مواردی که فرد شیر می دهد، هر نوع مایعی که از نوک سینه خارج شود، ترشحات سینه نامیده می شود. این ترشحات از همان منفذی خارج می شوند که شیر در دوران شیردهی از آن خارج می شود. در نوک هرکدام از سینه ها حدوداً ده خوشه از این منافذ وجود دارد .
این ترشحات ممکن است همزمان از هر دو سینه و یا از یکی از آنها، خود به خود یا در مواقع فشار آوردن به سینه ها خارج شوند. ممکن است شیر مانند، زردرنگ، سبز، قهوه ای یا حتی خونی باشند. غلظت این ترشحات از غلیظ و چسبناک تا رقیق و آبکی متغیر است. با بالا رفتن سن و افزایش تعداد حاملگی ها، احتمال ایجاد این ترشحات بیشتر میشود .
انواع ترشحات نوک پستان
در برخورد با ترشح نوک پستان توجه به نکات زیر ضروری است:
1- رنگ و نوع ترشح: ترشحات شیری، چرکی، زرد و شفاف، آبکی، خونی و خونابه ای، سبز، آبی، قهوه ای و خاکستری
2- ترشح از یک یا هر دو پستان
3- خروج ترشحات از یک منفذ نوک پستان یا بیشتر
4- خروج خودبخودی مایع یا خروج آن با فشار بین انگشتان
5- وجود یا عدم لمس توده همراه
6- سن بیمار
7- وضعیت هورمونی بیمار (مصرف داروی هورمونی، بارداری، شیردهی، یائسگی و ...)
ترشحات شیری
ترشحات شیری به طور معمول در خانم هایی که در سنین باروری هستند به صورت ترشحات خودبخودی دو طرفه دیده می شود. ترشح شیر ناشی از افزایش هورمونی به نام پرولاکتین است. این هورمون در اواخر دوران حاملگی و طی شیردهی در بدن افزایش می یابد و منجر به تولید شیر می شود که موجبات تغذیه نوزاد را فراهم می کند. از علل دیگر افزایش پرولاکتین، توده های خوش خیم قسمتی در مغز بنام هیپوفیز، تحریکات نوک پستان (مثل مکیدن نوزاد)، ضربات قفسه سینه و برخی داروها (داورهای ضد فشار خون، قرصهای ضدبارداری، برخی آرام بخش ها) هستند. کم کاری تیروئید نیز می تواند باعث افزایش پرولاکتین و بروز ترشحات شیری شود. گاهی اوقات نیز ممکن است ترشحات شیری بدون افزایش پرولاکتین دیده شوند. لازم به ذکر است وجود ترشحات شیری تا 2-1 سال پس از قطع شیردهی نیز ممکن است وجود داشته باشند که این حالت بیماری تلقی نمی شود.
علل ترشحات شیری از پستانها در خانمها
علل زیادی می توانند سبب این مشکل شوند که شایعترین آنها عبارتند از :
• مصرف بعضی از داروها که لیست آنها طولانی است ولی شایعترین داروها که سبب ترشح شیر از پستان ها می شوند عبارتند از :
1- شروع و یا قطع مصرف قرصهای ضد حاملگی
2- مصرف هورمونها مثل استروژن و پروژسترون
3- داروهای فشارخون مثل آتنولول، متیل دوپا و وراپامیل
4- ضد افسردگیها، مثل سیتالوپرام، فلوکستین و سرترالین
5- آرامبخشها مثل آلپرازولام و بوسپیرون
6- مهرکننده های گیرنده های هیستامینی نوع 2 مثل سایمتیدین، فاموتیدین و رانیتیدین
7- داروهای ضد تهوع مثل متو کلوپروماید
8- بعضی داروهاییکه برای ریفلاکس سیستم گوارشی تجویز می شوند .
9- بعضی ضد دردها
10- تحریک سینه ها
• مصرف بعضی از داروهای گیاهی، که امروزه بیشتر به عنوان داروهای بی خطر تبلیغ می شوند و معمولا مصرف کننده از ترکیب این داروها مطلع نیست، مهمترین این ها عبارتند از :
o گزنه
o رازیانه
o بوته خار
o بادیان رومی
o شنیلیله
• مصرف مواد محرک
o ماری جوانا
o مواد مخدر
• وجود بعضی بیماریهای زمینه ای که مهمترین آنها عبارتند از :
o بیماری تیروئید: هم کم کاری و هم پرکاری تیروئید سبب ترشح شیر از پستان ها می شوند .
o نارسایی مزمن کلیه ها
o نارسایی کبد (سیروز کبدی)
o سارکوئیدوز
• استرس های هیجانی طولانی مدت
• بیماری ها و یا تومورهای غده هیپوتالاموس در مغز
• بعضی بیماریهاییکه جدار قفسه سینه را در گیر می کنند مثل :
o زونا که اعصاب بین دنده ای در جدار قفسه سینه را گرفتار می کند
o ضربه
o سوختگی ها
o جای اعمال جراحی
o تومورهای جدار قفسه سینه• در نوزادان چون موقع تولد مقادیر زیاد هورمون استروژن وجود دارد (از خون مادر وارد بدن نوزاد شده است) بدین دلیل ممکن است تا مدتی ترشح مایع شبیه به شیر از سینه های نوزاد وجود داشته باشد .
دسته ای از عواملی هستند که به آنها عوامل مستعد کننده می گویند، یعنی اگر فردی این عوامل را داشته باشد احتمال ترشح شیر از پستان ها در وی بیشتر خواهد بود این عوامل خطر زا عبارتند از :
• جنس زن، خانم ها خیلی بیشتر از مردان مبتلا به این مشکل می شوند
• استرس
• پوشیدن لباسهاییکه بطور دائم سبب تحریک نوک سینه ها شود
ترشحات شیری معمولا با درمان علت ایجاد کننده آنها، درمان می شوند.ولی گاهی بنا به صلاحدید پزشک نیاز به درمان دارویی دارند.
ترشحات خونی
از مهمترین انواع ترشحات پستان که از نظر ارزیابی سرطان اهمیت دارند، ترشحات خونی نوک پستان هستند. البته ترشحات خونی در اغلب موارد به علت بیماریهای خوش خیم پستان ایجاد می شوند، اما بیشتر از سایر انواع ترشحات با سرطان همراه هستند، به همین دلیل نیاز به بررسی دقیق دارند.
درصورتی که شما ترشحات قرمز رنگ یا صورتی رنگی را در خروجی مجاری پستانی مشاهده کردید، ابتدا باید مشخص شود که آیا ترشحات واقعاً خونی هستند یا خیر! سپس شرح حال و معاینه کامل بایستی انجام شود. ترشحات خونی که خودبخود خارج شوند، همراه با توده باشند، از یک پستان و یک مجرا خارج شوند، ارزیابی های دقیق تری را لازم دارند.که شامل ماموگرافی، MRT ،یا بررسی آزمایشگاهی است .ولی حتی اگر همه این بررسی ها منفی بوده و ترشح خونی ادامه داشته باشدنیاز به برداشتن مجرای شیری دارای ترشح خونی می باشد.
ترشحات خونی یا خونابه ای در اواخر دوران بارداری و دوران شیردهی نیز ممکن است دیده شوند. علت چنین وضعیتی را افزایش عروق در بافت پستان در شرایط بارداری و اوایل شیردهی ذکر می کنند که معمولاً مدت کوتاهی پس از زایمان برطرف می شود. در این موارد اگر توده ای در پستان لمس نشود، احتیاج به هیچگونه اقدام تشخیصی و درمانی دیگری وجود ندارد.
ترشحات آبکی کاملاً شفاف و رقیق هستند و بعد از ترشحات خونی، مهمترین نوع ترشحات هستند که بایستی از نظر ارزیابی سرطان مورد توجه قرار بگیرند.ومانند ترشحات خونی بررسی میشوند.
ترشحات چرکی
این ترشحات معمولاً ناشی از عفونتها هستند. ترشحات چرکی در اغلب موارد یک طرفه و همراه با علائم التهاب مانند قرمزی، درد و سفتی پستان هستند. در معاینه معمولاً ترشحات از چند مجرا خارج می شوند. عفونت مجاری پستان اغلب در خانم هایی که در حال شیردهی هستند اتفاق می افتد، بنابراین بیشتر در سنین باروری دیده می شوند، ولی در سنین یائسگی هم ممکن است ایجاد شود. در عفونت پستان باید درمان آنتی بیوتیکی انجام شود و در صورتی که پستان دچار آبسه شده باشد، بایستی تخلیه شود. اگر عفونت و التهاب به درمانهای انجام شده، پاسخ مثبت نداد، باید به وجود سرطانهای التهابی شک کرد و با تخلیه آبسه، از دیواره آن نمونه برداری انجام داد.
ترشح از نوک پستان